Toonta – Dawo Dabiici Ah Oo Laga Helo Cuntada Caadiga ah - 2025

Hordhac

Toonta (oo af-ingiriisi lagu yiraahdo Garlic, magaceeduna yahay Allium sativum) waa geed yar oo khudradeed ah, kaasoo laga isticmaalo qeybtiisa xididka (bulb) cunto ahaan iyo dawo ahaanba. Waxaa loo aqoonsaday in muddo qarniyo ah ay ahayd mid ka mid ah cuntooyinka ugu caafimaadka badan uguna wax-tarka badan ee dabiiciga ah.

Taariikhda iyo Asalka Toonta

Toonta waxay leedahay taariikh soo jireen ah oo lagu isticmaalayey dhaqamada kala duwan sida Faraacinta, Giriiggii hore, Roomanka, iyo Shiinaha. Waxaa la rumeysan yahay in toonta ay ahayd mid ka mid ah cuntooyinka lagu xoojin jiray jirkooda ciidamada dagaallama, shaqaalaha culus, iyo dadka bukaanka ah.

Faa’iidooyinka Caafimaad ee Toonta

Toonta waxay leedahay maaddooyin firfircoon sida allicin, oo ah xabag caafimaad leh oo leh sifooyin la dagaalama bakteeriyada iyo fayraska. Faa’iidooyinka caafimaad ee toonta waxaa kamid ah:

✅ 1. Kordhinta Difaaca Jirka

Toonta waxay ka caawisaa jirka inuu iska caabiyo cudurrada iyada oo kor u qaadda unugyada difaaca (immune system).

✅ 2. Yaraynta Cadaadiska Dhiigga

Daraasado badan ayaa muujiyey in isticmaalka joogtada ah ee toonta uu hoos u dhigo cadaadiska dhiigga, gaar ahaan dadka qaba hypertension.

✅ 3. Hoos U Dhigga Kolestaroolka

Toonta waxay yareysaa kolestaroolka LDL (ka xun) iyadoo aan saameyn ku yeelan HDL (ka fiican).

✅ 4. Ka-hortagga Kansarka

Toonta waxaa ku jira antioxidant-ka caawiya in unugyada jidhka laga ilaaliyo waxyeellada keenta kansarka, sida kansarka caloosha iyo mindhicirka.

✅ 5. Daryeelka Wadnaha iyo Xididdada

Toonta waxay gacan ka geysan kartaa ilaalinta xididdada dhiigga iyo shaqada wadnaha, iyadoo hoos u dhigta bararka iyo fur-furida xididdada.

Toonta iyo Cuntada

Toonta waxaa si weyn looga isticmaalaa dhammaan dhaqamada dunida, laga bilaabo Suugooyinka Talyaaniga ilaa suxuunta Aasiya. Waxay leedahay dhadhan xoog leh, sidaas darteed waxaa badanaa loo isticmaalaa qandac (flavoring) halkii laga cuni lahaa tiro badan.

Qaababkeeda Isticmaalka:

Ceyriin
La shiiday
La dubay ama la kariyey
Saliid toos ah ama toos loogu daro saliidda cuntada

Digniino iyo Talooyin

Inkastoo faa’iidooyinkeeda ay badan yihiin, haddana waxaa jira xaalado ay muhiim tahay taxaddar:

Dadka isticmaala dawooyinka dhiigga khafiifiya (blood thinners) waa in ay la tashadaan dhakhtar kahor inta aysan si joogto ah u cunin toon badan.
Toonta ceyriinka ah waxay sababi kartaa calool xanuun haddii lagu badsado.

Gabagabo

Toonta waa nimco dabiici ah oo isku dhafan caafimaad iyo dhadhan, iyadoo kaalin muhiim ah ka ciyaarta cuntada, dhaqanka, iyo dawo dhaqameedka. Waa wax ay muhiim tahay in lagu daro nolosha maalinlaha ah, iyadoo ay tahay in la fahmo isticmaalkeeda saxda ah si loo gaaro faa’iidooyinka badan ee ay leedahay.

HALKAN KASOO DALBO: Mishiin kuu fududeynaaya in aad si fudud Toonta ugu jarjartid